Άσπενδος

Αρχαία ελληνική πόλη της Μικράς Ασίας, στην περιοχή της Παμφυλίας, στις όχθες του ποταμού Ευρυμέδοντα, που τότε ήταν πλωτός· στη θέση της βρίσκεται σήμερα το χωριό Μπαλκίζ. Την ίδρυσαν οι Αργείοι, αλλά πολύ γρήγορα κατοικήθηκε από πληθυσμό των γύρω περιοχών·αυτό είναι φανερό στα νομίσματά της έως το 300 π.Χ., καθώς οι ελληνικές λέξεις έχουν επηρεαστεί από την τοπική διάλεκτο. Ο Θουκυδίδης και ο Ξενοφών την αναφέρουν για τον ρόλο που έπαιξε στον Πελοποννησιακό πόλεμο. Η οχυρή και σημαντική γεωγραφική θέση της Α. έγινε αιτία να την καταλάβουν διαδοχικά ο Μέγας Αλέξανδρος, οι Πτολεμαίοι της Αιγύπτου, οι Ατταλίδες της Περγάμου και οι Ρωμαίοι (133 π.Χ.). Στους ύστερους χρόνους της αρχαιότητας ονομαζόταν Πριμόπολις. Για την ακμή που γνώρισε μαρτυρούν τα ασημένια νομίσματά της, που εμφανίζονται από τον 5o αι. π.Χ., και τα σωζόμενα ερείπιά της (αν και δεν έχει ερευνηθεί με συστηματικές ανασκαφές): η οχυρωμένη ακρόπολη, το θέατρο της ρωμαϊκής περιόδου για 7.000 θεατές, από τα αντιπροσωπευτικότερα του είδους του, ένα είδος αγοράς κ.ά. Στατήρας της Ασπένδου (περ. 300-250 π.Χ.), ένα από τα στοιχεία που μαρτυρούν την ακμή που γνώρισε η μικρασιατική πόλη έως τη ρωμαιοκρατία. Το αρχαίο θέατρο της Ασπένδου, κτίσμα του 2ου αι. μ.Χ., είναι από τα καλύτερα διατηρημένα και μεγαλύτερα αρχαία θέατρα της Μικράς Ασίας. Αρχαία κρητική ασπίδα σε τοιχογραφία (Μουσείο Ηρακλείου).